बेरोजगारी समस्याले देशको ठूलो हिस्सा युवा जनशक्तिको प्रयोग नहुँदा समग्र मुलुकको अर्थतन्त्रमा नै ओरालो लागिरहेको छ । देश विकासको मेरुदण्ड मानिने युवा जनशक्ति उल्टो देशकै लागि भार बनिरहेको छ । ठुलो युवा जमात विदेशमा गएर आफ्नो श्रम बेच्न बाध्य छन् ।
स्वभाविक हो नयाँ पुस्ता नयाँ काम गर्न चाहान्छन् । परम्परागत पेशालाई निरन्तरता दिन चाहादैनन् । यो बेला नीति निर्माताले सोच्नु पर्ने कुरा वेरोजगार बसेका युवा र बाहिर जाने शक्तिलाई रोक्न र देश विकासमा प्रयोग गर्न विकल्प बन्न सक्छ स्वरोजगारका लागि आईटी (सूचना प्रविधि) क्रान्तिको ।
हावा कुरा भनेको हो कि लाग्न सक्छ । तर हैन नि त्रिभुवन विश्वविद्यालय (टियु) केन्द्रीय आईटी विभागका विद्यार्थीले नै ‘स्वरोजगारका निम्ति आईटी क्रान्ति’ अभियान सुरु गरेका छन् । देशका नीति निर्माताहरु निदाएका बेला युवा पुस्ताबाट सुरु भएको सिजर्नशिल काम स्वागतयोग्य छ । ‘स्वरोजगारका लागि आईटी क्रान्ति’ र आईटी क्रान्तिमार्फत आर्थिक समृद्धि मुलुकको सपना देखेका छन् आईटी पुस्ताले । व्याप्त बेरोजगारीबाट घरेलु दक्ष जनशक्ति पलायन हुन नदिन र आईटी क्षेत्रबाट स्वदेशमै रोजगारी सिर्जना गर्ने उद्देश्यले युवापुस्ताबाटै सुरु भएको अभियान नीति निर्माताका लागि दवाव हो ।
बेरोजगारी समस्या भोगिरहेको नेपालका लागि विकल्प आईटी क्षेत्र बन्न सक्छ । नेपालको अर्थतन्त्रका प्रमुख स्रोत कृषि र पर्यटनमा सूचना प्रविधिको विकास गर्न सकियो भने स्वरोजगारीको सिर्जना हुन्छ । बेरोजगारी न्यूनीकरण गर्न, दैनिक जीवनलाई सहज बनाउन र उच्च अर्थतन्त्र वृद्धिका लागि पनि आईटी क्रान्ति हुनु आवश्यक मानिन्छ । सहरी क्षेत्र र दुर्गम गाउँमा बस्ने मानिसहरूबीच रहेको सूचना प्रविधिमाथिको पहुँच दूरीलाई कम गर्नुनै छोटो शब्दमा आईटी क्रान्ति हो ।
आर्थिक, राजनीतिक र सामाजिक क्षेत्रमा देखिएको दूरीलाई कम गर्नसमेत आईटी क्रान्तिबाट सम्भव छ ।
१७ औँ शताब्दीको कृषि अर्थतन्त्रलाई औद्योगिक क्रान्तिले जसरी औद्योगिक अर्थतन्त्रका रूपमा स्थापित ग¥यो त्यसरी नै आईटी क्रान्तिले अर्थतन्त्रलाई मजबुत बनाउनुका साथै समाजलाई आर्थिक सशक्तीकरणको गोरेटोमा डो¥याउन सक्छ ।
मिठा गफ मात्र होइन । विज्ञहरु नै भन्छन्, नेपाल आईटी विकासका लागि उर्बर भूमि हो । भारतको पछिल्लो आर्थिक प्रगतीको कारण पनि आइटीको विकास र यस क्षेत्रको दक्ष जनशक्ति । त्यहि काम नेपालमा पनि ल्याउन सनिके सम्भावना छ । भारतको तुलनामा विदेशी आईटी कम्पनीको काम (आउट सोर्सिङ) कार्य नेपालबाट गरे सूचना प्रविधि सामग्री ३५ प्रतिशत सस्तो हुने देखिएको छ । यो अवसरलाई सदुपयोगका गर्ने बेला आएको छ । आइटी पार्क जस्ता पूर्वाधार र युवा जनशक्तिलाई परिचालन गर्न ढिला गर्नु हुदैन ।
हाम्रो गती ढिलै भएपनि सकारात्मक दिशातर्फ छ । इन्टरनेसनल टेलिकम्युनिकेसन युनियनद्वारा १ सय ५९ मुलुकमा गरिएको सूचना प्रविधिसम्बन्धी सर्वेक्षणमा नेपाल १४२ औँ स्थानमा छ । ‘मेजरिङ दी इन्फरमेसन सोसाइटी २०१०’ ले सार्वजनिक गरेको तथ्यांकमा सूचना प्रविधि सूचकांक १.०४ बाट बढेर १.३४ पुगेको देखाएको छ । कछुवा गतिमा भइरहेको आईटी विकास भए पनि सकारात्मक मान्नु पर्छ ।
देशले आवश्यक्ता हेरेर योजनाका साथ जनशक्ति उत्पादन गर्ने बेला भइसकेको छ । सरकारले विद्यालय तथा १० जोड २ सम्मका शैक्षिक संस्थामा कम्प्युटर शिक्षा अनिवार्य गर्ने भनिए तापनि समग्र रूपमा कार्यान्वयन गर्न सकेको छैन । संविधान बन्दै गरेका बेला माँग हरुको थुप्रोमा युवाहरुको तर्फबाट एउटा माँग पनि शसक्त राखौ–आईटी क्रान्तिलाई सशक्त पार्न संविधानमा नै सूचना प्रविधि शिक्षालाई मौलिक शिक्षा बनाइनुपर्छ ।
सुनकोसी साप्ताहिकमा वैशाख २८ गते (11 may) प्रकाशीत
No comments:
Post a Comment